Panangtakuat ti Kina-Ilocanok

Siasinnoak a kas maysa nga Ilocano?

Uppat a pulo a tawen kalpasan nga innak immna nga inmulagat dagiti laggat a matak ditoy lubong, nagtengko ti kanito a masansanko a damdamagen ti kinasiasinnok a kas maysa nga Ilocano.  Salsaludsudek ti bagik no siasinnoak kadi a kas maysa nga Ilocano wenno Samtoy.  Ania dagiti bambanag a mabalin a mangidiat kaniak kadagiti sabsabali a puli ditoy Pilipinas wenno iti sangalubungan?  Iti innak panagsalsaludsud, adu man dagiti agsusupangil a sungbat nga innak nabanniitan.  Adda dagiti nagkuna nga: "An'a, dika pay ammo no siasinnoka?"  Adda met dagiti nagkuna nga: "Apay, masapul kadi pay laeng a pagsasaritaan dayta ita ta panawenen ti pannakarebba dagiti 'pagdudumaan' ti puli.  Maymaysatayo laeng a puli iti sangalubungan.  Ket no papuskulem ti uged ti nagbabaetan dagiti puli ket patunuynuyan wenno paspasingkedan tay laeng ti nabayagen a makagapu iti 'racial discrimination'."  Ngem kasla saan a maaklon ti riknak dagitoy a sungbat ta iti kaungak ket adda um-umkis a timek: "Anakko, timudem ti kina-Ilocanom."

          Simmanguak ngarud iti sarming...  binukiradko ti ngiwatko ket nakitak ti nangisit a gugotko.  Inngatok ti sikok ket kaskasdi ti ngisitna.  Inyarigko ti kudilko iti kudil ti maysa a Filipino nga artista a nakapaskil iti diding.  Arigna siak tay nagbalin a kape ket creamer isuna.  Nadlawko a sumilsileng ti maris-daga a kudilko.  Kasla dinamili ti marisna.  Pinadasko iti nag-English ken nag-Tagalog.  "Punyeta!" nakunak iti bagik. "Nagtangken ti pangak ken dilak."

          In-inutko a napanunot: Adda bukodko a langa.  Adda bukodko a pagsasao.  Adda bukodko a wagas ti panagbiag.  Adda bukodko a "kinasiasinno" (identity) sa saan ket a bunga laeng ti inpuligad lattan dagiti manangimameg.  Siak ti makaammo no siasinnoak.  Adu dagiti teorya panggep ti "kinasiasinno" (identity), kas koma ken Herbert Mead.  Ngem makunak nga ti kapatgan a panangipapan iti kinasiasinnok ket agtaud met laeng kaniak babaen iti innak pannakipulpulapol.  Siak ti mangtingiting no siasinnoak ket no adda man kapampanunutan ti sabali no siasinnoak a kas maysa nga Ilocano, kaniak ket agpannuray laeng ti bukodko a kapampanunutan no siasinnoak a kas maysa ng Ilocano.

          Ita, madamak a taktakuaten ti nabayagen nga um-umukuok ditoy kaungak a kina-Ilocanok.  Gapu ta nariparko ti kaadda dagiti manangimameg a tattao, nagbalinak a naridam kadagiti inda ipulpulagid a "kinatao" kaniak.  Kunak: "DO NOT TELL ME WHO I AM UNTIL I TELL YOU WHO I THINK I AM."  No man pay saanko isuda a malapeddan, saanko met isuda a patien nga insigida.  Denggek, binsa-binsaek, anagek... sa konto riparen no pudno dagiti inda pampanunuten panggep kaniak a kas maysa nga Ilocano.  

          Ngem, gapu iti naglabas nga panangimameg dagiti nabibileg, adu dagiti paset ti kinasiasinnok iti naiyaleng-aleng.  Dagita ita ti innak taktakuaten.  Dagita ti gapu no apay nga aginggana ita ket bukbuklek ti kina-Ilocanok.  Sapay koma ta inton mabukelko, maiburaykonto met kadagiti putotko... ken kadagiti putot dagiti putotko...